درمان میگرن با آر تی ام اس؛ مزایای روش rTMS برای میگرن

درمان میگرن با rTMS چیست و چگونه عمل می‌کند؟

درمان میگرن با rTMS از میدان‌های مغناطیسی برای تحریک نواحی خاصی از مغز استفاده می‌کند. در این روش، یک دستگاه مجهز به کویل مغناطیسی روی پوست سر قرار می‌گیرد و پالس‌های مغناطیسی بی‌درد و ایمن را به قشر مغز ارسال می‌کند. این پالس‌ها با عبور از جمجمه، فعالیت الکتریکی نورون‌ها را تعدیل می‌کنند و می‌توانند الگوهای غیرطبیعی مرتبط با میگرن را اصلاح کنند.

این روش در سال 1985 معرفی شد و از آن زمان تاکنون برای درمان بیماری‌های مختلف، از جمله درمان سردرد میگرنی، افسردگی و درمان وسواس، مورد استفاده قرار گرفته است. برخلاف روش‌های تهاجمی مانند جراحی یا الکتروشوک درمانی، روش rTMS برای میگرن نیازی به بیهوشی ندارد و بیمار در طول جلسه کاملاً هوشیار است.

rTMS برای درمان سردرد میگرنی: آیا واقعاً مؤثر است؟

مطالعات علمی نشان داده‌اند که درمان میگرن با rTMS می‌تواند در کاهش شدت، دفعات و مدت ‌زمان حملات میگرن مؤثر باشد. به گفته دکتر رابرت کوان، متخصص مغز و اعصاب از دانشگاه استنفورد، «rTMS با تنظیم فعالیت قشر مغز، می‌تواند از تحریک بیش‌ازحد نورون‌ها که عامل اصلی حملات میگرنی است، جلوگیری کند.» مطالعه‌ای در سال 2021 در مجله Cephalalgia نشان داد که آر تی ام اس می‌تواند تعداد روزهای میگرنی در ماه را تا 8 روز کاهش دهد.

برای مثال، بیماری که ماهانه 15 روز دچار حملات میگرنی شدید بود، پس از 10 جلسه درمان سردرد میگرنی با rTMS، گزارش داد که تعداد حملاتش به 5 روز در ماه کاهش یافته است. این نتایج نشان‌دهنده پتانسیل بالای این روش به‌عنوان جایگزینی برای درمان‌های دارویی است.

عملکرد مغزی بیماران میگرنی و نقش تحریک مغناطیسی در تنظیم آن

میگرن با فعالیت غیرطبیعی در قشر مغز، به‌ویژه در نواحی مرتبط با پردازش درد و حس‌های بصری، همراه است. بیماران میگرنی اغلب حساسیت بیش‌ازحدی به نور، صدا و محرک‌های محیطی دارند که ناشی از تحریک ‌پذیری بیش ‌از حد نورون‌ها است. درمان میگرن با rTMS با ارسال پالس‌های مغناطیسی به قشر پیش ‌پیشانی یا نواحی حسی-حرکتی، این فعالیت غیرطبیعی را تعدیل می‌کند.

مکانیسم دقیق این روش هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که روش rTMS برای میگرن می‌تواند مسیرهای عصبی مرتبط با درد را مهار کند. برای مثال، تحریک فرکانس بالا (HF-rTMS) می‌تواند فعالیت نورون‌ها را افزایش دهد، درحالی‌که تحریک فرکانس پایین (LF-rTMS) آن را کاهش می‌دهد، بسته به نیاز بیمار.

مزایا و فواید درمان میگرن با دستگاه rTMS

درمان میگرن با rTMS به دلیل غیرتهاجمی بودن و عوارض کم، گزینه‌ای جذاب برای بیماران است. برخی از مهم‌ترین مزایای این روش عبارت‌اند از:

1. کاهش دفعات و شدت حملات؛ بسیاری از بیماران کاهش قابل‌توجهی در تعداد روزهای میگرنی گزارش می‌دهند.
2. عدم نیاز به دارو؛ این روش وابستگی به داروهای مسکن را کاهش می‌دهد.
3. ایمنی بالا؛ برخلاف الکتروشوک درمانی، نیازی به بیهوشی یا ایجاد تشنج ندارد.
4. بهبود کیفیت زندگی؛ کاهش علائم میگرن به بیماران کمک می‌کند تا در فعالیت‌های روزمره فعال‌تر باشند.

برای مثال، مردی 40ساله که سال‌ها از میگرن مزمن رنج می‌برد، پس از استفاده از آر تی ام اس برای میگرن توانست به روال عادی کار و زندگی خانوادگی خود بازگردد.

تفاوت rTMS با درمان‌های سنتی میگرن (دارو، بوتاکس، طب سوزنی و…)

درمان سردرد میگرنی معمولاً شامل داروهای پیشگیری‌کننده (مانند پروپرانولول)، مسکن‌ها (مانند ایبوپروفن) یا روش‌های مکمل مانند بوتاکس و طب سوزنی است. اما درمان میگرن با rTMS تفاوت‌های کلیدی با این روش‌ها دارد:

برخلاف داروها که ممکن است عوارضی مانند خواب‌آلودگی یا مشکلات گوارشی ایجاد کنند، درمان وسواس با ار تی ام اس و میگرن با این روش عوارض کمتری دارد و به بیمار اجازه می‌دهد پس از جلسه به فعالیت‌های روزمره بازگردد.

روند درمان سردرد میگرنی با rTMS چگونه است؟

درمان میگرن با rTMS معمولاً در یک کلینیک تخصصی مغز و اعصاب انجام می‌شود. روند درمان به این صورت است:

• ارزیابی اولیه؛ بیمار توسط متخصص مغز و اعصاب معاینه می‌شود و نوار مغزی (EEG) یا نقشه مغزی (QEEG) برای تعیین پروتکل درمانی انجام می‌شود.
• جلسه درمانی؛ بیمار روی یک صندلی راحت می‌نشیند و کویل مغناطیسی روی ناحیه هدف (معمولاً قشر پیش‌پیشانی) قرار می‌گیرد.
• تکرار جلسات؛ بسته به شدت میگرن، جلسات به‌صورت روزانه یا چند بار در هفته برگزار می‌شود.

نکته کاربردی: پیش از شروع جلسه، تمام اشیای فلزی مانند جواهرات را از خود جدا کنید، زیرا میدان مغناطیسی می‌تواند با فلزات تداخل ایجاد کند.

چه افرادی کاندید مناسب درمان میگرن با rTMS هستند؟

درمان میگرن با rTMS برای همه مناسب نیست. کاندیدهای ایده‌آل شامل افرادی هستند که:

1. به درمان‌های دارویی پاسخ نداده‌اند.
2. از میگرن مزمن (بیش از 15 روز در ماه) رنج می‌برند.
3. به دنبال روشی غیرتهاجمی با عوارض کم هستند.

افرادی با شرایط زیر نباید از rTMS استفاده کنند:

• افرادی با ایمپلنت‌های فلزی در سر (مانند کاشت حلزون یا گیره آنوریسم)
• بیماران با ضربان‌ساز قلبی

برای مثال، زنی 35ساله با میگرن مزمن که به داروهای پیشگیری‌کننده پاسخ نداده بود، پس از ارزیابی توسط متخصص، کاندید مناسبی برای درمان سردرد میگرنی با rTMS شناخته شد. ^{Efficacy of rtms on chronic migraine}

عوارض احتمالی rTMS در درمان میگرن: واقعیت چیست؟

درمان میگرن با rTMS به‌طور کلی ایمن است و عوارض جانبی آن نادر و خفیف هستند. شایع‌ترین عوارض شامل موارد زیر است:

• سردرد خفیف یا ناراحتی در محل تحریک
• سرگیجه موقت
• حساسیت به صدا در صورت عدم استفاده از محافظ گوش

در موارد بسیار نادر (کمتر از 0.01%)، خطر تشنج وجود دارد، اما این عارضه با رعایت پروتکل‌های ایمنی تقریباً حذف شده است. به گفته دکتر استفن سیلبرستین، رئیس انجمن سردرد آمریکا، «rTMS روشی ایمن با عوارض جانبی قابل‌کنترل است که برای بسیاری از بیماران میگرنی تحولی بزرگ ایجاد کرده است.»

مدت زمان و تعداد جلسات مورد نیاز برای بهبود میگرن با rTMS

تعداد جلسات درمان میگرن با rTMS بسته به شدت و نوع میگرن متفاوت است، اما به‌طور متوسط بیماران بین ۱۰ تا ۲۰ جلسه تحت درمان قرار می‌گیرند. این جلسات معمولاً به‌صورت روزانه یا بین ۳ تا ۵ بار در هفته برگزار می‌شوند و هر نیز تقریبا جلسه بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.

تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۵۰ درصد از بیماران پس از گذراندن ۱۰ جلسه بهبودی قابل توجهی را تجربه می‌کنند، در حالی که ۳۳ درصد از آن‌ها پس از پایان دوره درمانی، کاهش کامل علائم را گزارش می‌دهند. به‌عنوان نمونه، فردی که هفته‌ای سه بار تحت درمان rTMS قرار گرفت، پس از چهار هفته کاهش ۷۰ درصدی در شدت حملات میگرنی خود را اعلام کرد.

بررسی تجربه بیماران واقعی از درمان میگرن با rTMS

تجربه بیماران نشان‌دهنده اثربخشی درمان سردرد میگرنی با rTMS است. برای مثال، یکی از بیماران من، جوانی 28ساله، پس از سال‌ها تحمل میگرن مزمن و مصرف داروهای متعدد، با روش rTMS برای میگرن تحت درمان قرار گرفت. او پس از 12 جلسه گزارش داد که نه‌تنها تعداد حملاتش کاهش یافته، بلکه حساسیتش به نور و صدا نیز به‌طور چشمگیری کم شده است.

بیمار دیگری، زنی 45ساله، اظهار داشت که پس از درمان، توانسته بود برای اولین بار در سال‌ها بدون نگرانی از میگرن در یک مهمانی خانوادگی شرکت کند. این تجربیات نشان می‌دهند که آر تی ام اس برای میگرن می‌تواند زندگی بیماران را متحول کند.

نتایج تحقیقات علمی درباره اثربخشی rTMS در درمان میگرن

تحقیقات علمی متعددی اثربخشی درمان میگرن با rTMS را تأیید کرده‌اند. مطالعه‌ای در سال 2017 در مجله Headache نشان داد که rTMS می‌تواند جایگزین مؤثری برای داروهای تجویزی باشد، به‌ویژه در بیماران مبتلا به میگرن مزمن. همچنین، مطالعه‌ای در سال 2022 گزارش داد که این روش می‌تواند شدت و دفعات حملات را تا 40% کاهش دهد.

سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) در سال 2013 استفاده از تحریک مغناطیسی تک‌پالس (Single-pulse TMS) را برای درمان میگرن تأیید کرد و در سال 2014، rTMS را برای این منظور مورد تأیید قرار داد. این تأییدیه‌ها نشان‌دهنده پتانسیل بالای این روش هستند.

هزینه درمان میگرن با آر تی ام اس در ایران چقدر است؟

هزینه درمان میگرن با روش rTMS در ایران بسته به عواملی مانند شهر محل درمان، نوع کلینیک، تعداد جلسات مورد نیاز و تجهیزات مورد استفاده متفاوت است. به‌عنوان مثال، در کلینیک‌های تهران ممکن است هزینه هر جلسه بیشتر باشد، اما برخی مراکز تخفیف‌هایی برای پرداخت یک‌جای دوره کامل یا بسته‌های درمانی چندجلسه‌ای ارائه می‌دهند. برای دریافت اطلاعات دقیق و به‌روز، توصیه می‌شود مستقیماً با کلینیک‌های تخصصی مغز و اعصاب تماس بگیرید.

برای درمان میگرن با آر تی ام اس به کجا مراجعه کنیم؟

برای درمان میگرن با rTMS، مراجعه به کلینیک‌های تخصصی مغز و اعصاب که مجهز به دستگاه‌های پیشرفته rTMS و کادر حرفه‌ای هستند، ضروری است. در ایران، مراکز معتبری در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و اصفهان خدمات درمان سردرد میگرنی با rTMS را ارائه می‌دهند. توصیه می‌شود پیش از انتخاب مرکز، از وجود متخصص مغز و اعصاب با تجربه و تجهیزات به‌روز اطمینان حاصل کنید.

نکته کاربردی: پیش از رزرو نوبت، از کلینیک بخواهید پروتکل درمانی و تعداد جلسات پیشنهادی را توضیح دهد تا بتوانید برنامه‌ریزی مالی و زمانی کنید.

آیا rTMS درمان قطعی میگرن است؟ نظر متخصصان و واقعیت علمی

درمان میگرن با rTMS درمان قطعی نیست، اما می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی علائم را کاهش دهد. اثربخشی این روش به عوامل مختلفی مانند شدت میگرن، پاسخ‌دهی بیمار و رعایت پروتکل‌های درمانی بستگی دارد. برخی بیماران پس از یک دوره درمانی بهبود کامل را تجربه می‌کنند، اما در موارد دیگر، جلسات نگهدارنده برای پیشگیری از عود علائم لازم است.

متخصصان معتقدند که rTMS به‌عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع (شامل تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس) بهترین نتیجه را دارد. برای مثال، ترکیبی از rTMS و رژیم غذایی مناسب می‌تواند اثربخشی درمان را افزایش دهد.

سوالات پرتکرار درباره درمان میگرن با آر تی ام اس

1. آیا درمان با rTMS دردناک است؟ خیر، این روش بدون درد است و بیماران تنها ممکن است احساس ضربه‌های خفیف در محل کویل داشته باشند.
2. آیا rTMS برای همه انواع میگرن مناسب است؟ خیر، این روش بیشتر برای میگرن مزمن یا مقاوم به درمان توصیه می‌شود.
3. آیا rTMS می‌تواند با سایر درمان‌ها ترکیب شود؟ بله، rTMS می‌تواند همراه با دارو یا روش‌های مکمل مانند مدیتیشن استفاده شود.
4. چقدر طول می‌کشد تا نتایج دیده شود؟ برخی بیماران پس از 5 تا 10 جلسه بهبود را احساس می‌کنند.